Bijnierkanker

Bijnierkanker

Een bijniertumor is soms kwaadaardig; dan hebt u kanker. Het hoeft echter niet kwaadaardig te zijn. Een niet kwaadaardige bijniertumor moet vaak wel verwijderd worden.

Bijnieren

Een mens heeft twee bijnieren. Het zijn kleine organen die als twee kapjes op de nieren liggen. Een bijnier bestaat uit een merggedeelte en een schorsgedeelte.

Hormonen

In de bijnieren worden belangrijke hormonen gemaakt.

Voorbeelden van hormonen zijn:

• Cortisol; een hormoon dat het afweersysteem van het lichaam tegen schadelijke prikkels van buitenaf (bijvoorbeeld infecties) beschermt.
• Aldosteron; een hormoon dat de zout- en waterhuishouding in het lichaam reguleert.
• Androgenen; geslachtshormonen.
• Adrealine en Noradrealine; hormonen die het lichaam in staat stellen om te gaan met extra inspanning of met gevaar en stress.

Symptomenuitklapper, klik om te openen

Er is een aantal soorten tumoren die in de bijnier kunnen ontstaan.

Zo kunnen we de volgende tumoren onderscheiden:

• Bijnierschorscarcinoom; een kwaadaardige tumor van de bijnierschors.
• Feochromocytoom; een tumor van het bijniermerg die zowel goed- als kwaadaardig kan zijn.
• Tumoren veroorzaakt door het syndroom van Cushing (overproductie door het hormoon cortisol); deze zijn over het algemeen goedaardig.
• Tumoren veroorzaakt door de ziekte van Conn (overproductie van het hormoon aldosterol); deze kunnen zowel goed- als kwaadaardig zijn.
• Tenslotte kan er ook een bijnierincidentaloom voorkomen (vergroting van de bijnier). Deze tumor is bijna altijd goedaardig maar moet wel na constatering een aantal jaren worden gevolgd om te kijken of er geen veranderingen optreden die nadere behandeling noodzakelijk maken.

De verschijnselen die optreden bij een bijniertumor zijn afhankelijk van het soort gezwel. Of van de oorzaak ervan. 

Bijniercarcinoom

• Bijniercarcinomen kunnen ontstaan door syndroom van Cushing of door de ziekte van Conn. In die gevallen kunnen dus dezelfde klachten ontstaan als hieronder beschreven.
• Ook kan een overschot aan mannelijke hormonen bij vrouwen optreden (overmatige beharing, acne en zwaardere stem) 
• Bij mannen kan juist een overschot aan vrouwelijke hormonen optreden (verlies aan lichaamshaar of het opzwellen van de tepels tot borstvorming).
• Patiënten bij wie het gezwel geen extra hormonen produceert kunnen last hebben van een vol gevoel of pijn in de buik, of van maagklachten. Soms is er sprake van gewichtsverlies, koorts en spierzwakte.

Vaak echter is hiervan geen sprake en is de oorzaak onbekend. Deze carcinomen worden dan vaak per toeval ontdekt, bijvoorbeeld in geval een medisch onderzoek naar aanleiding van andere klachten.

Feogromocytoom

• Hoge bloeddruk;
• Aanvallen van hoofdpijn;
• Zweten;
• Hartkloppingen;
• Misselijkheid;
• Trillingen;
• Bleekheid;
• Druk op de borst;
• Angst en andere psychische klachten.

Syndroom van Cushing

• Gewichtstoename;
• Dikker worden van het gezicht (vollemaansgezicht en rode wangen);
• Centrale vetzucht (dik gezicht en romp met in verhouding dunne armen en benen);
• Overmatige beharing (met name op het gelaat en de rug);
• Overmatige beharing (met name op het gelaat en de rug);
• Psychische klachten en veranderingen (opvliegend, emotioneel zijn, snel uit balans);
• Spierzwakte;
• Hoge bloeddruk;
• Dunne huid.

Ziekte van Conn

• Algemene vermoeidheid;
• Spierklachten en – krampen (vooral spierzwakte);
• Vaak hoofdpijn;
• Overmatig dorst (en) veel plassen (vooral ’s nachts);
• Hartritmestoornissen;
• Tinteling in bijvoorbeeld handen en voeten.

Bijnierincidentaloom

Vaak houden de klachten verband met het teveel aanmaken van hormonen zoals cortisol, aldosteron of andere bijnierhormonen.

Oorzakenuitklapper, klik om te openen

We zagen al dat er verschillende soorten bijniertumoren bestaan. Er zijn ook verschillende oorzaken mogelijk.  We kennen niet van alle bijniertumoren de oorzaak.

Bijnierschorscarcinoom

De oorzaak van het ontstaan van een bijnierschorscarcinoom is onbekend. Hoewel bijnierschorscarcinoom meestal geen erfelijke oorzaak heeft zijn er uitzonderingen. Erfelijkheid speelt wel een rol bij het zeer zeldzame Li-Fraumeni syndroom Beckwith Wiedemann syndroom bij kinderen.

De prognose op genezing en/of geheel verdwijnen van de klachten aan bijniertumoren is onzeker en verschilt per patiënt.

Onderzoek en diagnoseuitklapper, klik om te openen

Er zijn verschillende onderzoeken die gedaan worden om vast te stellen of een patiënt een bijniertumor heeft. Welke onderzoeken worden gedaan hangt af van het soort aandoening die de arts vermoedt.

Standaardonderzoeken

De diagnosestelling omvat altijd:

• Bloedonderzoek;
• Urine-onderzoek;
• Echo van de buik en/of thorax.

Aanvullende onderzoeken

• CT-scan;
• MRI scan.

Behandelinguitklapper, klik om te openen

Bijniercarcinoom

Chirurgie

Operatieve verwijdering van de aangetaste bijnier. De wijze van operatie,  een open operatie of  een kijkoperatie (laparoscopie) is afhankelijk van onder andere de grootte van de tumor. Uw chirurg zal hierover adviseren.

Nabehandeling

Afhankelijk van de mate van kwaadaardigheid van de tumor en of er al dan niet uitzaaiingen zijn, vindt er nabehandeling plaats. Uw chirurg verwijst u voor de nabehandeling door naar een ervaren specialist. Dat kan in een ander ziekenhuis zijn.

Feochromocytoom

Chirurgie

Operatieve verwijdering van de aangetaste bijnier. De operatie vindt vrijwel altijd plaats door kijkoperatie (laparoscopie). Uw chirurg zal hierover adviseren.
Indien er sprake is van chirurgie is gedurende 10- 14 dagen voorbehandeling met specifieke medicatie nodig. Dit is onder andere nodig om ernstige bloeddruk- en hartritmeproblemen te voorkomen tijdens de operatie.

Nabehandeling

Na verwijdering is bijna altijd nabehandeling noodzakelijk. Behandeling in een centrum dat beschikt over uitgebreide expertise op dit gebied is van belang. Uw specialist kan hierover het best informeren.

Tumoren die ontstaan door Syndroom van Cushing

Chirurgie

Wanneer een door Cushing veroorzaakt gezwel in de bijnier ligt wordt chirurgie, een operatie, ingezet. Ook als het gezwel in de hypofyse ligt en u een niet succesvolle hypofyseoperatie hebt ondergaan, kan worden overgegaan tot operatieve verwijdering van beide bijnieren om de klachten te verhelpen. Over de wijze van opereren kan uw chirurg u het beste informeren.

Nabehandeling

Na operatie, maar ook als er nog geen sprake is van operatieve verwijdering van een of beide bijnieren dan moet u altijd medicijnen slikken. Dit gebeurt onder behandeling van een internist-endocrionoloog.
De medicatie vervangt de weggevallen hormoonproductie.

Tumoren die ontstaan door de ziekte van Conn

Chirurgie

Operatieve verwijdering van de bijnier bij zowel bij een kwaadaardige als een goedaardig gezwel. Of chirurgie aan de orde is, is afhankelijk van de oorzaak van het verhoogd aldosterol. De wijze van operatie, een open operatie of een kijkoperatie (laparoscopie) is afhankelijk van onder andere de grootte van de tumor. Uw chirurg zal hierover informeren.

Medicatie

De patiënt slikt altijd medicatie. Dat geldt voorafgaand aan een operatie, maar ook erna. Het gebruik van medicijnen gebeurt onder behandeling van een internist-endocrinoloog.

Dieet

Daarnaast is in alle gevallen een natrium arm dieet noodzakelijk.

Bijnierincidentaloom

Chirurgie

In eerste instantie doet de een internist-endocrinoloog onderzoek. Hij of zij kijkt dan wat de oorzaak is van de vergroting van de bijnier(en). Meestal leidt dat tot de conclusie dat de bijnier verwijderd moet worden. De operatie wordt gedaan door een chirurg.

Emotionele gevolgen

De boodschap: ‘u hebt kanker’ is vaak verpletterend. Alles is ineens anders: toekomst, gezinsleven, werk, gedachten. Het is logisch dat het evenwicht in uw bestaan verstoord is. En dat dat een tijd duurt, zelfs als u met succes behandeld bent.

Veel mensen ondervinden belangrijke steun van hun familie en vrienden. En van hun behandelende arts en verpleegkundigen. Toch is het heel normaal om een beroep te doen op extra ondersteuning buiten uw eigen kring.

Er zijn verschillende vormen van hulp en ondersteuning bij kanker.

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Kenniscentrum

Het is belangrijk dat advies en behandeling plaatsvindt in een centrum met veel kennis op het gebied van deze tumoren. Onderzoek leert dat behandeling door een specialist op het gebied van deze tumoren de kans op genezing aanzienlijk vergroot. Het UMC Utrecht is een van die kenniscentra en kan daardoor waarborgen dat u de best mogelijk adviezen en behandeling krijgt.

Polikliniek Endocrinologie

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Polikliniek Endocrinologie
• Verpleegafdeling Oncologische chirurgie (C4 Oost)

Relevante websites

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur